De Ramadan is een speciale, negende maand van de Islamitische kalender waarin tussen zonsopgang en zonsondergang door moslims over de hele wereld wordt gevast. Als de maand Ramadan voorbij is, begint het Suikerfeest.

Deze pagina is bedoeld voor moslims met bijnierschorsinsufficiëntie en de praktische maatregelen tijdens de Ramadan.

Advies voor mensen met bijnierschorsinsufficientie

Moslims met bijnierschorsinsufficiëntie wordt sterk afgeraden om te vasten tijdens de Ramadan.

De redenen hiervoor zijn:

• Moslims met een ziekte zijn gevrijwaard van het vasten (Quran 2:184-185).
• Studies laten zien dat bij minstens de helft van de patiënten met bijnierschorsinsufficiëntie die vasten ernstige, soms levensgevaarlijke, gevolgen optreden. 
  Voorbeelden hiervan zijn: bijniercrisis, uitdroging, spontaan te laag bloedsuiker en hartritmestoornissen. 

Dit is een medisch advies.

Willen mensen met bijnierschorsinsufficiëntie ondanks het medisch advies toch besluiten om te vasten vanwege de Ramadan, dan wordt geadviseerd onderstaande voorstellen door te nemen.

Voorstellen voor de praktijk

Inname hydrocortison

• De voorgeschreven dosis hydrocortison worden op twee momenten ingenomen.
• De eerste dosis wordt ingenomen bij de maaltijd vóór zonsopgang (bv. hydrocortison 15 mg) en de tweede dosis bij de avondmaaltijd (bij het verbreken van het vasten (bv. hydrocortison 5 mg).
• Alternatieven voor het gebruik van hydrocortison zijn onder andere prednisolon en plenadren. Die worden een keer per dag ingenomen.
• In één onderzoek werd prednisolon vergeleken met hydrocortison bij personen die deelnamen aan het vasten. Hierbij werd geen verschil gevonden in de kwaliteit van leven en ook niet in de kans op complicaties. Het gebruik van prednisolon tijdens de Ramadan lijkt dus geen voordeel te bieden in vergelijking met hydrocortison.

De eerste maaltijd en de rest van de dag

• De maaltijd voor zonsopgang wordt zo laat mogelijk gepland. Het is belangrijk deze uit langzame koolhydraten te laten bestaan.
• Verder moet er sprake zijn van voldoende vocht (drink voldoende!) en zoutintake in de niet-vasten periode (avond/nacht/vroege ochtend).

Zorg goed voor uzelf

• Vermijd hoge buiten temperaturen. 
• Vermijd intense fysieke activiteiten

Voorzorgsmaatregelen

• Zorg voor een noodinjectie, met spuiten en naalden in de buurt.
• Check de uiterste datum op het flesje van de noodinjectie.
• Vraag zo nodig een nieuw recept bij uw behandelend arts.
• De patient en zijn naasten hebben stressinstructies gehad en zijn voldoende getraind om in een geval van nood de noodinjectie te kunnen plaatsen.
• Bekijk de animatie over de noodinjectie.

Kennis en begrijp uw eigen lichaam

• Mensen met bijnierschorsinsufficiëntie zorgen dat zij voldoende kennis te hebben van mogelijke nadelige gevolgen die kunnen optreden vanwege het vasten.
• Het is belangrijk te stoppen met het vasten wanneer bij de symptomen:
  • ernstige vermoeidheidsklachten, spierzwakte of hoofdpijn
  • intense dorst en “hongerpijn”
  • zweetaanvallen, tremoren
  • hartkloppingen
  • te lage bloedsuiker (hypoglycemieën)

Deze pagina is onder auspiciën van het bestuur van BijnierNET aangemaakt op 28 april 2020. Onder dankzegging aan internist-endocrinoloog Ali Alwani, verbonden aan het IJsselland ziekenhuis, voor de praktische adviezen. 

Deze pagina is gebaseerd op ervaringen van experts en twee wetenschappelijke artikelen:

1. Chihaoui M et al. Prednisolone or hydrocortisone replacement in patients with corticotrope deficiency fasting during Ramadan result in similar risks of complications and quality of life: a randomized double-blind controlled trial. Endocrine. 2020;67:155-16
2. Chihaoui M et al. Ramadan fasting in patients with adrenal insufficiency. Endocrine 2017;55:289-295

Bron: BijnierNET