Laatste update: 14 februari 2022
Algemeen
Een bijniercrisis is potentieel levensbedreigend. Een bijniercrisis kan uitgelokt worden bij patinten met een bijnierschorsinsufficiëntie door een infectie, operatieve ingreep, trauma, partus, hevige pijn, ernstige psychische stress, en indien orale glucocorticoïden onvoldoende kunnen worden opgenomen zoals bij aanhoudend braken, diarree of ernstige ziekte. Soms kan een bijniercrisis ontstaan na start van thyroxinebehandeling bij een nog onbekende bijnierschorsinsufficiëntie. Een deel van de mensen met een bijnierschorsinsufficiëntie presenteert zich voor het eerst met een bijniercrisis.
Oorzaken
- Primaire bijnierschorsinsufficiëntie: auto-immuun adrenalitis, infectieuze adrenalitis, na beiderzijdse adrenalectomie, bilaterale bijnierbloeding, bilaterale bijniermetastasen (m.n. long, maag, mamma, colon), infiltratieve ziekten (sarcoïdose, amyloïdose, hemochromatose), medicamenteus (immuun checkpoint inhibitors, ketoconazol), adrenogenitaal syndroom, bijnierhypoplasie.
- Centrale (secundaire) bijnierschorsinsufficiëntie: tumor, operatie, bestraling, infecties, infiltratieve ziekten (lymfocytaire hypofysitis, hemochromatose, sarcoïdose, histiocytose X, granulomatose met polyangiitis, tuberculose), apoplexie, syndroom van Sheehan, medicamenteus (immuun checkpoint inhibitors), hoofdtrauma, geïsoleerde CRH- of ACTH-deficiëntie, genetisch syndroom.
- Steroïdgeïnduceerde (tertiaire) bijnierschorsinsufficiëntie: meest voorkomende oorzaak van bijnierschorsinsufficiëntie. Er is geen toedieningsvorm, dosering, behandelduur waarbij bijnierschorsinsufficientie met zekerheid kan worden uitgesloten. Hogere doses en een langere behandelduur geven een hoger risico.
Bron: Het Acute Boekje
