“Seksuele ontwikkeling intersekse jongeren vaak ernstig belemmerd
door medische behandelingen”

In Nederland worden jonge intersekse personen in hun leven met verschillende uitdagingen
geconfronteerd, zoals ingrijpende medische trajecten, adviezen rond geheimhouding, en
onwetendheid en stigma in hun sociale omgeving. Dit blijkt uit vandaag gepubliceerd
onderzoek van Rutgers en NNID. Door de verschillende ervaringen loopt een rode draad
van maatschappelijke normen op het gebied van seksualiteit, gender en sekse. Deze
ervaringen kunnen leiden tot een laag zelfbeeld, onzekerheid over hun lichaam en
aarzelingen om seksuele relaties aan te gaan. Echter, verdiepende kennis over de
relationele en seksuele ontwikkeling van jonge intersekse personen ontbreekt.

Intersekse gaat over de ervaringen van mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet voldoet aan
de huidige normen van man of vrouw in de maatschappij. Dat komt meer voor dan de meeste mensen
denken: 1 op de 90 mensen is intersekse

Rutgers, expertisecentrum seksualiteit en NNID (Nederlandse organisatie voor
seksediversiteit) deden, met financiële steun van het FWOS, onderzoek naar de seksuele
ontwikkeling van jonge intersekse personen. Een gesprek met de onderzoekers Marianne
Cense en Mir Abe Marinus

Hoe ervaren jonge intersekse personen hun relationele en seksuele ontwikkeling?
Marianne Cense: “Uit ons onderzoek blijkt dat jonge intersekse personen vaak moeite
hebben met het aangaan van een seksuele relatie en daardoor een latere seksuele start
hebben. Dit kan komen doordat ze bijvoorbeeld onzeker zijn over hoe een nieuwe partner zal
reageren op het feit dat ze intersekse zijn. Of omdat ze bang zijn dat seks niet ‘lukt’ of
doordat medische handelingen seks beladen maken. Deze ideeën worden veroorzaakt
doordat seks in de maatschappij én in het ziekenhuis vanuit een heteroseksueel en
functioneel bekeken wordt, en dus plat wordt voorgesteld als penetratie. Hierdoor is er geen
aandacht voor andere vormen van seks, voor seksuele beleving en seksueel plezier.”

Mir Abe Marinus: “We zien dat ervaringen die te maken hebben met intersekse een negatieve
invloed kunnen hebben op iemands lichaamsbeeld en zelfbeeld. Hierdoor gaan mensen zich
“anders”, “afwijkend” of zelfs een monster voelen. Dat geeft de angst om ontdekt te worden
en roept schaamte op, wat een enorme impact kan hebben op iemands leven. Zo kan een
negatief lichaams- en zelfbeeld ervoor zorgen dat iemand alle mensen, ook partners, op
afstand houdt.”

Welke levensgebeurtenissen van jonge intersekse personen dragen bij aan een positieve
relationele en seksuele ontwikkeling?
Marianne: “Partners kunnen helpen om een positiever zelfbeeld te krijgen en jezelf meer te
accepteren. Ook vriendschappen zijn belangrijk voor meer zelfvertrouwen. Dit zelfvertrouwen
is nodig om je positief te kunnen ontwikkelen op het vlak van relaties en seksualiteit. Zodat
je ontdekt wat je wensen en grenzen zijn en dit ook aan kunt geven. Dit leren alle jongeren al
doende. Hier groei je in. Maar hier is wel wat voor nodig, namelijk contact met je lichaam en
het gevoel van dat je zelf over je lichaam kunt beslissen wat ermee gebeurt –
zelfbeschikking dus. Veel intersekse jongeren hebben op dit vlak van zelfbeschikking
beschadigende ervaringen opgelopen in de medische zorg.”

Mir Abe: ”Het is ook belangrijk voor je ontwikkeling dat je weet hoeveel diversiteit er bestaat
op het vlak van lichamen, van sekse, gender en seksualiteit. Dat is voor iedereen belangrijk,
maar voor intersekse personen in het bijzonder. Juist om tegenwicht te bieden tegen de
medische behandelingen, de onzekerheid, het gevoel afwijkend en anders te zijn, en de
normativiteit die ze tegenkomen.”

En welke factoren vormen barrières om dit te bereiken?
Mir Abe: “Er is er veel onwetendheid in de maatschappij op het gebied van intersekse. Zo
weet twee derde van de Nederlandse bevolking niet wat intersekse is.2 Het leidt tot lastige
situaties, ongepaste vragen, stigmatisering en discriminatie. Ook hebben veel intersekse
personen een geheimhoudingsadvies gekregen, wat inhoudt dat behandelaren hebben
aangeraden om met niemand (of maar met weinig mensen) over hun intersekse zijn te
praten. Dit zorgt juist voor schaamte en het idee afwijkend te zijn. Daarnaast zijn er
bijvoorbeeld behandelingen gericht op de genitaliën die vaak een enorme impact hebben op
de seksuele beleving. Zo kunnen ze ervaren worden als traumatiserend en ernstig
grensoverschrijdend (aanranding, verkrachting). Ook kan seks later als een iets medisch
ervaren worden in plaats van als iets waar je plezier aan hebt ”

Hoe kunnen we als maatschappij bijdragen aan ondersteuning van jonge intersekse
personen?
Marianne: “Allereerst zien we dat intersekse personen behoefte hebben aan herkenbare
verhalen. Meer zichtbaarheid van intersekse personen in de media zorgt ook dat hun
omgeving er meer over weet. Raven van Dorst is een goed voorbeeld, met hun documentaire
‘Geslacht’ en hun optreden in zomergasten. Meer ruimte voor gender- en seksediversiteit in
de samenleving en in seksuele vorming op school komt ten goede aan sociale acceptatie
van iedereen die niet binnen de strikte gender- en seksenormen past.”

Mir Abe: “In de zorg hebben intersekse personen behoefte aan een open en respectvolle
houding van de zorgprofessional. Het is belangrijk dat intersekse personen hun eigen keuzes
kunnen maken over behandelingen en onderzoeken, dus dat ze zelfbeschikking hebben. En
praten over normativiteit en seksualiteit moet onderdeel zijn van het gesprek.”

Het onderzoek is gebaseerd op 18 diepte interviews met intersekse personen. Meer weten
over het onderzoek? Lees dan hier het hele onderzoeksrapport: ‘Als seks(e) niet
vanzelfsprekend is. Een levensloopperspectief op de relationele en seksuele ontwikkeling
van jonge intersekse personen.’